Czystość w laboratorium jest jednym z najważniejszych czynników, na jaki należy zwracać uwagę podczas pracy. Dzięki niej można zadbać o obiektywny wynik prowadzonych analiz. Wszelkie niedociągnięcia mogą bowiem prowadzić do zaburzenia dokładności badań.

Czystość w laboratorium — dlaczego jest tak ważna?

Odpowiednia higiena zachowana w miejscu pracy ma wpływ na jakość prowadzonych badań oraz na bezpieczeństwo laborantów i ich komfort. W placówkach badawczych ma się styczność z różnego rodzaju substancjami. Niektóre z nich mogą być niebezpieczne, dlatego należy mieć z nimi kontakt jedynie w kontrolowanych warunkach oraz przy zachowaniu procedur dotyczących bezpieczeństwa.

Brak najwyższych standardów w kontekście czystości może w skrajnych przypadkach skutkować nawet zakażeniem pracowników oraz środowiska. Usunięcie skutków tego rodzaju działań jest kosztowne i negatywnie wpływa na wizerunek placówki.

Na jakie czynniki zwrócić uwagę, aby zachować czystość w laboratorium? Najważniejsze są odpowiedni ubiór laborantów, dezynfekcja oraz segregacja odpadów zgodnie z wymogami prawnymi.

Odpowiedni ubiór

W kontekście zachowania czystości w laboratorium bardzo ważny jest odpowiedni ubiór pracowników, którzy mają regularną styczność z próbkami poddawanymi badaniom oraz specjalistycznym sprzętem, takim jak np. lodówki laboratoryjne czy cieplarki. Aby uniknąć ich zanieczyszczenia, należy zawsze mieć na sobie odzież ochronną.

Fartuchy wykonane z materiałów odpornych na działanie substancji chemicznych i łatwe w czyszczeniu zabezpieczają również skórę pracowników przed kontaktem z niebezpiecznymi substancjami. Są ważne nie tylko w kontekście czystości, ale i zachowania ogólnych standardów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Poza fartuchami pracownicy powinni nosić również:

• obuwie przeznaczone jedynie do pracy w laboratorium — zapewniające odpowiednią stabilizację;
• elementy ochronne na twarz i oczy — osłony i okulary chronią tkanki przed zakażeniem czy uszkodzeniem. Odpowiadają również za to, że cieplarki laboratoryjne i inne specjalistyczne sprzęty nie znajdują się pod wpływem patogenów rozprzestrzeniających się przez płyny ustrojowe;
• rękawice ochronne — chronią przede wszystkim dłonie przed skażeniem, ale i przed roznoszeniem substancji zakaźnych;
• nakrycia głowy — w niektórych placówkach są one konieczne, aby nie zanieczyszczać próbek włosami czy martwym naskórkiem.

W laboratorium nie należy również nosić biżuterii. Pozornie niegroźne elementy mogą być nośnikami wielu drobnoustrojów i w skrajnych przypadkach przyczynić się do zaburzenia wyników prowadzonych analiz lub rozprzestrzenienia niebezpiecznych substancji.

Konkretne elementy ubioru mogą się różnić w zależności od specyfiki pracy danego laboratorium oraz opracowanych w nim procedur bezpieczeństwa.

Ubrania i dodatkowe elementy ochronne powinny być regularnie poddawane dezynfekcji, szczególnie po kontakcie z różnego rodzaju substancjami chemicznymi czy biologicznymi. Należy również dezynfekować ubiór laboranta, który pracuje w różnych strefach placówki badawczej, aby zapobiegać kontaminacji między materiałami oraz substancjami.

Dezynfekcja

Dezynfekcja ma istotną rolę w dbaniu o czystość w laboratorium. Pozwala zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się patogenów, a także kontaminacji, czyli wprowadzania niepożądanych substancji i czynników do środowiska. Prowadzi ona do zanieczyszczenia oraz zmiany właściwości substancji, co może wywierać negatywny wpływ np. na wyniki prowadzonych analiz.

Dezynfekcja wpływa na obiektywny charakter badań, a także pozwala zadbać o bezpieczeństwo pracowników i ich otoczenia. Jest również prawnym obowiązkiem w placówkach. Pozwala zadbać o zachowanie określonych standardów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Należy pamiętać, że dezynfekcji podlegają przede wszystkim sprzęty: zamrażarki laboratoryjne, lodówki, cieplarki i inne elementy wykorzystywane w pracy. Ich oczyszczanie sprawia, że prowadzone w przyszłości obserwacje będą miały obiektywny charakter. Brak sterylności negatywnie wpływa na wyniki analiz.

Dezynfekcja sprzętu zapobiega kontaminacji, eliminuje patogeny i minimalizuje ryzyko skażenia chemicznego. Jest również elementem dbania o kondycję sprzętu. Pozwala zachować jego wydajność i trwałość. Usuwanie zanieczyszczeń chroni urządzenia np. przed osadami chemicznymi czy degradacją spowodowaną czynnikami zewnętrznymi.

Segregacja odpadów

Na czystość w laboratorium ma również wpływ segregacja odpadów, która polega na ich zaklasyfikowaniu do odpowiedniej grupy — odpadów zakaźnych, niebezpiecznych, innych niż zakaźne lub innych niż niebezpieczne.

Odpady medyczne powinny być przechowywane w koszach na odpady lub workach jednorazowego użycia z folii poliuretanowej. Opakowania muszą być odporne na wilgoć i oddziaływanie środków chemicznych oraz mieć możliwość jednokrotnego zamknięcia.

Materiały zakaźne przechowuje się w czerwonych pojemnikach lub workach, odpady niebezpieczne, inne niż zakaźne, w pojemnikach żółtych, a inne niż niebezpieczne w pojemnikach innych niż żółte i czerwone.

Przechowywanie odpadów medycznych na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów wymaga umieszczenia pojemników do ich gromadzenia na stelażach lub sztywnych pojemnikach. Całość powinna być przechowywana w specjalnym pomieszczeniu na odpady lub w przeznaczonej do tego schładzarce do odpadów. Wówczas zostaną zachowane względy bezpieczeństwa, które bezpośrednio wpłyną na sterylność w placówce.

Dbanie o czystość jest jednym z najważniejszych aspektów działania laboratorium. Wpływa na obiektywizm prowadzonych badań, a także na bezpieczeństwo pracowników i środowiska. W związku z tym należy wyposażyć placówkę badawczą w ubrania, sprzęt do dezynfekcji i przechowywania odpadów, które pozwolą zadbać o higienę w miejscu pracy.